Boýag pudagynda kynçylyk bar
Dokma boýag we bejeriş amallary bilen baglanyşykly köp meseleler bar we bularyň hemmesi diýen ýaly suwuň aşa köp sarp edilmegi we hapalanmagy bilen baglanyşykly.Pagta boýamak esasanam suwy köp talap edýär, sebäbi boýamak we timarlamak pagta süýümleriniň her kilogramy üçin 125 litr töweregi suw ulanyp biljekdigi çak edilýär.Boýamak diňe bir köp mukdarda suw talap etmän, islenýän gutarmak üçin zerur bolan suwy we bugy gyzdyrmak üçin hem köp mukdarda energiýa bil baglaýar.
200,000 tonna boýag (1 milliard ABŞ dollary) netijesiz boýamak we timarlamak prosesi sebäpli akymdan ýitýär (Checker we başg., 2013).Diýmek, häzirki boýag amallary diňe bir serişdeleri we pullary sarp etmän, zäherli himiki serişdeleri süýji suw çeşmelerine goýberýär.Dhli boýaglaryň 60-80 göterimi AZO boýaglary bolup, köpüsiniň kanserogenidigi mälimdir.Hlorobenzenler köplenç poliester boýamak üçin ulanylýar we dem alanda ýa-da deri bilen göni aragatnaşykda zäherlidir.Perflorirlenen himiki maddalar, formaldegidler we hlorlanan parafin, gidroizolýasiýa täsirlerini ýa-da ýangynyň yza galmagyny ýa-da aňsat matalary döretmek üçin gutarnykly işlerde ulanylýar.
Senagat häzirki döwürde bolşy ýaly, himiki üpjün edijiler boýaglaryň içindäki ähli maddalary üpjün etmeli däldirler.KEMI-nyň 2016-njy ýyldaky hasabatynda dokma önümçiliginde we boýagda ulanylýan himiki serişdeleriň 30% -e golaýynyň gizlin bolandygy anyklandy.Bu aýdyňlygyň ýoklugy, himiki üpjün edijileriň önümçilik wagtynda suw çeşmelerini hapalaýan we taýýar eşik geýýänlere zyýan berýän önümlere zäherli maddalary ulanyp biljekdigini aňladýar.
Geýimlerimizi boýamak üçin köp mukdarda zäherli himiki maddalaryň ulanylýandygyny bilýäris, ýöne adam we daşky gurşaw saglygy bilen baglanyşykly häsiýetleri barada bilim we aç-açanlyk ýok.Ulanylýan himiki maddalar barada ýeterlik bilim, üpjünçilik zynjyrlarynyň we paýlanyşynyň bölek we çylşyrymly web sebäpli bolýar.Dokma üpjünçiligi zynjyrlarynyň 80% -i Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň we EUB-den başga ýerlerde bar, bu bolsa hökümetlere içerde satylýan eşiklerde ulanylýan himiki maddalaryň görnüşlerini düzgünleşdirmegi kynlaşdyrýar.
Has köp sarp ediji häzirki boýag amallarynyň zyýanly täsirlerine göz ýetirensoň, täze tehnologiýalar has tygşytly, serişdeleri tygşytlaýan we dowamly boýamak alternatiwalaryna ýol açýar.Boýag tehnologiýalarynda täzelik, pagtany öňünden bejermekden, basyşly CO2 boýag amalyndan, hatda mikroblardan tebigy pigmentleri döretmekden ybarat.Häzirki boýag täzelikleri suwuň sarp edilişini azaltmaga, isripleri tygşytly we tygşytly usullar bilen çalyşmaga we eşiklerimizi gowy görýän owadan reňkler berýän pigmentleri döretmegiň usulyny düýpgöter üýtgetmäge synanyşyp biler.
Durnukly boýamak üçin suwsyz tehnologiýalar
Dokma önümlerini boýamak prosesi matanyň görnüşine baglylykda üýtgeýär.Pagta boýaglary, pagta süýümleriniň otrisatel ýüzügi sebäpli has uzyn we has köp suw we ýylylygy talap edýän prosesdir.Diýmek, adatça pagta ulanylýan boýagyň diňe 75% -ini alýar.Reňkiň saklanýandygyna göz ýetirmek üçin boýalan mata ýa-da ýüplük ýuwulýar we gaýta-gaýta gyzdyrylýar, köp mukdarda hapa suw öndürilýär.“ColorZen” pagta egilmezden ozal bejerýän patentlenen tehnologiýany ulanýar.Bu öňüni alyş çäresi boýag işini has çaltlaşdyrýar, suwuň ulanylyşynyň 90% -ini, pagta täsirli boýamak üçin zerur bolan 75% az energiýa we 90% az himiki serişdäni azaldýar.
Poliester ýaly sintetiki süýümleri boýamak has gysga proses we 99% ýa-da has köp boýag berkitmesi (ulanylýan boýagyň 99% -i mata tarapyndan alynýar).Şeýle-de bolsa, bu häzirki boýag amallarynyň has dowamlydygyny aňlatmaýar.“AirDye” kagyz göterijä ulanylýan dargadylan boýaglary ulanýar.Diňe ýylylyk bilen, AirDye boýagy kagyzdan dokma ýüzüne geçirýär.Bu ýokary ýylylyk prosesi boýagy molekulýar derejede reňkleýär.Ulanylýan kagyzy gaýtadan ulanyp bolýar we 90% az suw ulanylýar.Mundan başga-da, dokma önümlerini suwa batyrmak we yzygiderli guradylan ýylylyk sebäpli 85% az energiýa ulanylýar.
DyeCoo, ýapyk görnüşde dokma boýamak üçin CO₂ ulanýar.“Basyş edilende, CO₂ aşa ähmiýete eýe bolýar (SC-CO₂).Bu ýagdaýda CO₂ boýagyň aňsat eremegine mümkinçilik berýän gaty ýokary çözüji güýje eýe.Geçirijiliginiň ýokary bolmagy sebäpli boýaglar süýümlere aňsat we çuňňur daşalýar we janly reňkler döredýär. ”DyeCoo hiç hili suw talap etmeýär we 98% göterim bilen arassa boýaglary ulanýarlar.Olaryň prosesi gaty himiki maddalar bilen artykmaç boýaglardan gaça durýar we bu prosesde hapa suwlar döredilmeýär.Bu tehnologiýany giňeltmegi başardylar we dokma fabriklerinden hem-de ahyrky ulanyjylardan täjirçilik goldawyny aldylar.
Mikroblardan pigmentler
Häzirki wagtda geýýän eşiklerimiziň köpüsi sintetiki boýaglar bilen reňklenýär.Bular bilen baglanyşykly mesele, önümçilik wagtynda çig nebit ýaly gymmatly çig malyň zerur bolmagy we goşulan himiki maddalaryň daşky gurşawa we bedenimize zäherlidir.Tebigy boýaglar sintetiki boýaglardan az zäherli bolsa-da, boýaglary emele getirýän ösümlikler üçin oba hojalygyna ýer we pestisidler talap edýär.
Bütin dünýädäki laboratoriýalar eşiklerimiz üçin reňk döretmegiň täze usulyny tapýarlar: bakteriýalar.Streptomyces coelicolor, içindäki ösýän serişdäniň pH esasynda reňkini tebigy üýtgedýän mikrobdyr.Daşky gurşawyny üýtgedip, onuň haýsy reňkdigine gözegçilik edip bolýar.Bakteriýalar bilen boýamak prosesi hapalanmagyň öňüni almak üçin dokma önümini awtoklawlamakdan, soň bolsa dokumanyň üstüne bakteriýa ýokumly maddalary bilen doldurylan suwuk serişdäni bir gapda guýmakdan başlaýar.Soňra, nemlendirilen dokma bakteriýalara sezewar bolýar we howanyň gözegçiligindäki kamerada birnäçe gün galdyrylýar.Bakteriýalar materialy “janly boýamak”, ýagny bakteriýalar ulaldygyça dokma boýagyny aňladýar.Dokma bakteriýa serişdeleriniň ysyny ýuwmak üçin ýuwulýar we ýuwaşlyk bilen ýuwulýar, soňra guradylýar.Bakterial boýaglar adaty boýaglara garanyňda az suw ulanýarlar we dürli reňkleri dürli reňkler bilen boýamak üçin ulanylýar.
Angliýada ýerleşýän “Faber Future” laboratoriýasy sintetiki biologiýany ulanyp, bakteriýalary sintetiki we tebigy süýümleri (pagta goşmak bilen) reňklemek üçin ulanyp boljak köp dürli reňk döretmek üçin ulanýar.
Livingaşaýyş reňki, Gollandiýada ýerleşýän biodezin taslamasy bolup, eşiklerimizi reňklemek üçin pigment öndürýän bakteriýalary ulanmagyň mümkinçiliklerini öwrenýär.2020-nji ýylda “Living Reňk” we “PUMA” birleşip, ilkinji gezek bakteriýaly boýalan sport kolleksiýasyny döretdiler.
Ekosistemamyzda durnukly boýag başlangyçlary
“Plug and Play” boýag pudagynda gaty zerur üýtgeşmeleri amala aşyrmaga kömek edýän täze tehnologiýalary işjeň gözleýär.Innowasiýa başlangyçlaryny giň korporatiw hyzmatdaşlarymyz, terbiýeçilerimiz we maýadarlarymyz bilen baglanyşdyrýarys.
Halaýanlarymyzyň käbirine göz aýlaň:
Werewool, beloklardan gelýän reňkli dokma önümlerini öndürmek üçin tebigatdan ylham alýar.Bu beloklaryň biri açyk gülgüne reňk öndürýän “Discosoma Coral” -dan.Bu belogyň DNK-syny göçürip, bakteriýalara ýerleşdirip bolýar.Soňra bu bakteriýalar reňkli mata ýasamak üçin süýüme dokalyp bilner.
“SpinDye” sarp edijiden soňky suw çüýşelerinden gaýtadan işlenen materiallary ýa-da ýüplüklere egilmezden ozal biderek eşikleri boýaýarys.Olaryň tehnologiýasy reňkli pigmentleri we gaýtadan işlenen poliesteri suw ulanmazdan birleşdirýär, bu bolsa suwuň umumy ulanylyşyny 75% azaldýar.Soňky habarlarda H&M, “Conscious Exclusive” ýygyndysynda We aRe SpinDye® boýag amalyny ulandy.
huue.denim pudagy üçin niýetlenen durnukly, biosintetiki indigo gök edýär.Olaryň tehnologiýasy nebit, sianid, formaldegid ýa-da azaldýan serişdeleri ulanmaýar.Bu köp mukdarda suw hapalanmagyny ýok edýär.Zäherli himiki serişdeleri ulanmagyň ýerine, hue.boýamak üçin şeker ulanýar.Tebigatyň prosesini şöhlelendirýän we boýagy ferment taýdan öndürmek üçin şeker sarp edýän mikroblary döretmek üçin bio-ineringenerçilik tehnologiýasyny ulanýarlar.
Entek etmeli işimiz bar
Mentionedokarda agzalan başlangyçlaryň we tehnologiýalaryň gülläp ösmegi we täjirçilik derejesine çenli ösmegi üçin bu kiçi kompaniýalaryň we has uly moda we himiýa kompaniýalarynyň arasynda maýa goýumlaryny we hyzmatdaşlygy ýola goýmak hökmandyr.
Täze tehnologiýalaryň moda markalarynyň maýa goýumlary we hyzmatdaşlygy bolmazdan ulanjak ykdysady taýdan amatly wariantlara öwrülmegi mümkin däl.Livingaşaýyş reňki we PUMA, ýa-da SpinDye® we H&M arasyndaky hyzmatdaşlyk, gymmatly çeşmeleri tygşytlaýan we daşky gurşawy hapalamagy bes edýän durnukly boýag amallaryna geçmäge çynlakaý ygrarly bolsa, dowam etmeli köp zerur bileleşikleriň diňe ikisidir.
Iş wagty: Mart-14-2022